GEGURITAN

GEGURITAN

 Wacana puisi Jawa (Geguritan) yaiku tembang uran-uran awujud purwakanti. Geguritan yaiku karangan kang pinathok kaya tembang nanging guru gatra, guru wilangan, guru lagune ora ajeg (Kamus Bahasa Jawa, 2001: 270).

Geguritan yaiku iketaning basa kang memper syair. Tembung geguritan asale saka tembung gurita kang diowahi saka tembung gerita, linggane gita ateges tembang utawa syair. Geguritan iku uga bisa kasebut puisi bebas, kang kalebu salah sawijining asile kabudayan Jawa modern sing duwe ciri ora kaiket ing wewatonan guru gatra, guru wilangan lan guru lagu kaya dene tembang Macapat.

  Nganggit (ngarang) geguritan iku bisa wujud ngandharake (mahyakake) pengalaman pribadi utawa gegambaran kahanan sing tinemu ing masyarakat, utawa panguripaning manungsa ing alam donya manut jaman kelakone. 

Sing diutamakake ana ing geguritan yaiku :
1. Tembung-tembunge pilihan lan mentes
2. Cacahing gatra (baris) mentes (ringkes)
3. Migunakake basa kang endah (basa rinengga),
4. Migunakake tembung-tembung andhahan kang karimbag mawa : a.Ater- ater a b.Seselan in lan um c.Adhapur dwilingga lan dwipurwa
5. Wirama : pamilihing aksara swara kang trep lan pas saengga bisa nuwuhake irama kang endah.

Maca geguritan iku meh padha karo maca puisi utawa deklamasi, sing kudu digatekake nalika maca geguritan yaiku :
1. Wirama : munggah mudhune (membat mentule) swara, pocapan (irama lan lafal)
2. Wirasa : penghayatan, ngrasakake isine geguritan Wiraga : ekspresi, patrap/sikap, obahing awak lan pasemon (rai) 

Warna-warna araning geguritan :

nSyair rong gatra (baris) sapada(sabait) = gita dwigatra n Syair telung gatra sapada = gita trigatra n Syair patang gatra sapada = gita catur gatra n Syair limang gatra sapada = gita panca gatra n Syair nem gatra sapada = gita sadgatra n Syair pitung gatra sapada = gita sapta gatra n Syair wolung gatra sapada = gita hastha gatra n Syair Bebas Geguritan diperang dadi loro :


1. Geguritan tradisional di purwakanthi ukara “Sun Gegurit”
Tuladha :

Sun Gegurit

Ing jaman saiki
Akeh kahanan kang nggegirisi
Motor, truk, kan bus nyemplung kali
Seengga ndadekake akehing pepati
Mulane ayo padha sing setiti ngati-ati
Nambahana syukurmu marang Gusti Kang Murbeng Dumadi
Kang nguwasani isine jagad sakindhenging bumi
Mung payuwunku siyang pantara ratri
Enggala ayam, tentrem, kasembadan, lan murakabi ing sasama

2. Geguritan modern ora duwe pathokan-pathokan tartemtu
Tuladha :

Welinge Wong Tuwa

Anakku, kang dak tresnani
Welinga wong tuwamu tumrap sliramu
jagad iki jembar, lagit iki dhuwur
Tontonen lintang-lintang ing angkasa
kumedheping lingtang katon ngawe-awe
gegayuhan iku bias kasembadan lamun ana laku
ngelmu iku kalakone kanthi laku
Anakku…
jagad padhang iku kanggo sliramu
Aja seneng nggunggung diri tundhone bekal kleru
sapa kang malang tumoleh bakale ora pikoleh
kang ora jujur bakal ajur
becik ketitik ala ketara
sapa kang salah bakal seleh

********

ing ngisorki geguritan modern  ala ngudarasa mas brow....mbak brow....muga bisa dadi inspirasi ya....

***  2012  ***

PITULAS JULI 2012

Ing wayah sore sorote srengenge

Tetulunga aku Kangmas...

Uga gage lehku lumaku

Laku gage ketemu wanodyayu

Ayu budi manis   esemu

Sengsem gumeter jroning kalbuku

Jumangkahku tan sayah ngreridhu sliramu

Umbul dongaku mring Gustiku

Lumeber asih mring sliramu

Imbangana anggonku ngreridhu cahYayu...

Dadya tatu kang peni nalika  iku

Antep prasetyaku mring sliramu

Delingen rasaku cahYayu

Iki kangmas branta ing kalbu

Sansaya adoh ing sawange netraku

Endah esemu gawe liwunge rasaku

Kenya pepujanku.....

Sepira gedhe luputku  mring sliramu

Ing sedya pangapuramu tansah dak antu-antu...

KANGEN

Gumebyaring Lintang

ngelingake nalika nyandhing Esemu

Sumilire Angin wengi

banget trenyuhake ati

Dosa apa sing daksandhang....tega ninggal Aku..

Tresnaku iki tulus lan suci

Tega sliramu blenjani

Gedhe Rasa Tresna

yo mung kanggo Sliramu

ora nyono Kowe lali karo Aku

Jebul..

manis-manise lambe..

prasetyamu luput ing janji

Tansah gawe lara ati..

dening Nuri Setyono *********

RASAKU

Nadyan abot daklakoni

Umbul dongaku mring Gusti

Rasaning kalbu, kalut….

Iki rasa apa…. 

Sengsem jroning dhadha

Esemu kababar jroning kalbu

Tan bisa nendra…

Yen kagawang pasuryanmu

Olehku  nunggu lilihing atiMu, aku sranti...

Nadyanta ing pangarep

Ora bakal nduweni 

 dening Nuri Setyono

******

 

*********

Nelangsane ati iki
Urip nanging kaya mati
Rintihaning kalbu iki
Idam-idam bisa'a nemoni

Setyaku nunggu sliramu
Enggal pengen bisa ketemu
Tumenan anggonku ngrindu
Yen amung ing ngimpi bisa'ku ketemu
Ora'a bisa ngilangake kangenku
Nanging wis gawe leganing kalbu
Ora'a bisa nemoni,nanging ra bakal lali dongaku marang keslametanmu

hiks...hiks...hehehehehe...

dening Cahya Fajar Nisa Octaviani 

**************

 

 

WUYUNG

Cumlorot cahyaning pepadhang

Antuk'a jampi lesuning ati

Hhhmmm....kenya sing dak gadhang

Yo mung wewayangmu kagawang siang klawan ratri

Antepanana anggonmu prasetya Yayi

Memanismu angujiwat

Endah esem yo solah bawamu

Njalari ati tan kuwawa endha

Tumekan kapan rasa iki...

Anggonku nunggu lilihaning atimu, aku sranti

Rasa ayem..tentrem,,,,sengseming ati

Ing pangajab dudu amung ngimpi....bisaa nduweni 

dening  Nuri Setyono

*********

 

Anggon'e mripat amung pengen nglamuN,
Ra bisa ngilangake wewayangmU,
Jroning ati tumekan pikiR,
Umpama'na bisa mbalenI,
Nalika kapisan kepethuK,
Awakmu katrusan ing ngimpikU,

dening Cahya Fajar Nisa Octaviani

            *********

Sumulur endah esem, rasa, kenya pepujaN
Rina klawan wengi sliramu tak impi- impI
Ing rasa datan bisa tak selak'i nimaS
Kadya rasa bingung liwunge nalA
Antep mantep prasetyamu mring ingsuN
Nentremake rasa jroning kalbU
Dhedhet peteng sing ngenteni Cahyaning fajaR
Ing pamujiku gage bisa nemonI

    dening Nuri Setyono

******** 

 

Setahun Rong Wengi

Sinaput ing rasa ngeres

Ombak segara tanpa swara

Netes luh ndruwes rumembes

Gegodhongan kari rangka

Ora ana kembang kang angganda

Langit peteng, lintang kesasab mendhung nggameng

Anggonku nyandra muspra cahya ne

Suka, sorak, giyak lan gumuyu wus lesu

Jinarak jangkahku kebak ing cidra

Uga gawe pahit getiring nala

Lelakon kang gawe ngunguning ati

Iki masmu ngemis welas pangapuramu Cah Ayu

Sakkabehing cidra luput mring sliramu

Lobat-labetku kang wus banget

Iki dakwangsuli, sun ngenteni...

Rembug satugel, gawe leganing ati

Angel dakrasa sliramu nglegani

Mas, cabuten tembungmu yen tresna mring aku.........

Upayaku lunga, kanggo suksesmu ndhuk....

Binarung rasa  tan kena cinandra, aku ra kwasa

Anggonku lunga katon dibanda

Linambaran tresna kang nyata

Ing kene sliramu paring pangapura....

dening Nuri Setyono 
*********

RAMA
Bapa, sliramu wis sowan marang Gusti

Nalika putra putrimu ngelak pitutur luhur

Iki donyane wis ajur mumur

Akeh manungsa sing urip nglantur angel diatur

Bapa, sliramu wis sumare ing alam kalanggengan

Nalika donyane kebak wisa

Kang sumrambah ngracuni para manungsa

Kamangka putra putrimu isih butuh tuladha

Bapa, sanajan ragamu wis muksa...

Ning  ing pucuking wengi iki

Ana sakcuwil pepelingmu sing tansah tak eling eling...

Uga isih daksimpen ana cepiting ati..

Bapa, sliramu nate ngendika...

Yen manungsa pengin nggayuh mulya ndonya akherat,

Mung siji kang kudu diugemi, yaiku sabeb saben arep tumindak

Tansah eling lan nyandhing marang Gusti kang Akarya Jagad

Bapa, senajan ragamu wis sumare..

Ning tuladhamu nggo nggayuh suwarga tansah dak amalake..

*** Tansah dadya Cahya kang sumunar,

mrabani pepetenge jagad raya ya ndhukPian****

dening Nuri Setyono 
**********

**************

SEMINGGU

Yayi...
Sawetara seminggu anggonmu Bali
banget tentremke ati.
 

Dina iki katitik
aku kudu nuruti apa saktenane panjalukmu.

iya....
taksaguhi,
nadyan abot daklakoni.
 

Dak rumangsani nyata akeh cidra ing janji
nanging aku ora bisa nyelaki
isih ngrembaka rasa ing tresna.

iki kang gawe branta ing nala
 

Banget nggonku memuji
muga sliramu tansah antuk berkah lan asih mring Gusti
 

Lungaku iki ora nglungani
swalik'e...merga nresnani Yayi
paribasan....
laramu yo laraku..
senengmu yo senengku....
 

welingku yo wekasanku...
antepana yen duwe Lelaku
sing ati-ati nggonmu Lumaku CahAYu...

nganti tekan kapan, masmu ra bakal bisa Kelangan

tansah ngreridu jroning kalbu...

dening Nuri Setyono
*********

 

 by. ment@ri

Aku isih duwekmu

Lumaku kaya ngawang

Ngawang ngawang nggayuh lintang

Mecaki dalan kasusahan

Apa sejatine?

Kang ngganjel jroning manahmu

Tegese luh kang tumetes ing pipimu

Nglebur nyawiji ing swasana

Kang sejatine durung bisa gawa aku lan sliramu

Mesem bebarengan

Crita marang aku,

Senajan ora mesti bisa mungkasi

Lilakna aku andum donyamu

Kang kebak dening kaendahan

Sing durung kasunyatan

Aku isih duwekmu

Iki ragaku

Iki sukmaku

Aku lila disiksa

Nganti ora ana sisa...

****tansah dadya cahya kang sumunar,mrabani pepetenge jagat raya****

dening Nuri Setyono
 ***********

tumetese banyu
dadi trenyuhe atiku
tatatuturmu keh dadi patuladhanku
sansaya suwe anggonku urip
sansaya ngrembaka ELING sliramu...
nyata aku muNg awujud bleduk,
tanbisa mujudake kekarepanmu kang suci edIpeni...
dak wangSuli yAyi,
tresNamu dak ukir jroning pikir
dak Uri-uRi ing telenging atI...
nganti tekeng pati...

dening Nuri Setyono

*********

"mikul dhuwur mendhem jero"
dak umpamakna:
..ing wayah dalu ratri, ono kang sumunar kemerlip, yaiku lintang.
Sanadyan cilik-cilik nanging bisa dadi kembang ing sajroning pepetengan.
Tansah dadio Cahya kang sumunar ngebeki pepetengan jagad kang wus gumelar....
Luh kang tumetes jroning atimu, dadio pecut nggayuh sampurnaning laku ning urip bebrayan....
Percaya aku,awakmu kuwasa.......

*nisa*  

   Cahya Sumunar

Cumondhok ana jero telenging kalbu

Ana ganda aran saka sliramu

Hanglembara ana ing pangrasaku

Yo mung sliramu dadi kenya pepujanku

Ana ing kabeh lakon duk wingi uni

Sumilirake sunyi gerah ing ati

Ana raga, nanging tan nyandhing sliramu

Katresnanmu sajroning ati, tansah tak uri

Lampah jumangkah tan bakal sayah...

Amung wewayangmu ing netra ya kalbuku

Woh ing pangajabku kabeh iki

Antuk'a kasunyatan  ing sejatine katresnan

Saksuwene nggonku ngalam bebrayan

Endah, edipeni...dadya dongaku mring sliramu

Umpama kwawa mbalik ilining wektu

Rinten dalu dakkanthi sliramu tumekaning patiku

Impi- impenku kabeh, ora mokal daklakoni

Pangrasa iki banget gawe branta ing ati

  

 Lanjutna Laku mu CahyAyu!!!!!!!!!!

muspra

Sumilir angin dalu

Nengsemake atiku

Sing kumanthil in g sak kabehe mangsa

Rina wengi ora nglegiwa

Marang nasibku sing nrenyuhake nala

Ati kaya kaya setengah mati

Awak iki nalika sira tengeri

Ana ing  telenging ati

Nanging ora bisa nyawiji

Swaraning beda carane

Nyembah Gusti lan dhuwuring pager wesi

Kang direka daya mangsa

Kang kumawasa

Ora tepa marang sapadha padha

Aku rila legawa

Sliramu bisa mrana mrene

Njala iwak nyang segara

Kanggo nglalekake angen angen sing wis muspra