Senin, 14 Mei 2018

SESORAH

SESORAH

Sugeng rawuh Ing adicara gladen Sesorah lan Pranatacara
  • Pranatacara :  Asring dipun sebat Master Of Ceremony, Pambiwara, Pranata adicara, Pranata titi laksana, Pranata Laksitaning Adicara: Paraga ingkeng tinanggenah nata cara utawi acara, bakuning ayahan nglantaraken cakcakaning acara utawi adicara wonten ing pepanggihan, pasamuwan ingkang sampun rinantam. 

  • Pranatacara nyepeng ayahan ingkeng ageng, dados punjering kawigatosan, amargi regeng, rancag, nges lan mbotenipun satunggaling adicara saperengan ageng dados tanggel jawabipun pranatacara.

  • Soksintena kemawon para paraga ingkeng magepokan kaliyan lampahing adicara utawi pawiwahan boten saged tumindak piyambak-piyambak menawi dereng wonten atur saking pranatacara.

  • Sejatosipun pakaryan pranatacara mekaten sanes setunggiling pakaryan ingkeng awrat, awit saksintena kemawon priyantun ingkang mboten nandang tuna wicara utawi ingkeng kedaling lesan mboten cetha, tamtu saget nindakaken pakaryan pranatacara kasebut. Ananging ingkeng kathan sami ajrih dhumateng tuna dungkaping basa. Ananging babagan menika mboten ndadosaken pepalang, amargi basa mekaten kathah sanget pocapanipun, pramila setunggal lan sanesipun priyantun saged ngginakaken basa ingkeng pundi kemawon, jer leres pikajenganipun cak cakanipun, saha gampil kasuraos deneng saksintena ingkeng midangetaken. 

Ancasipun Sesorah Munapadene Pranatacara
  • Kangge nyaosi pengertosan dumateng tiyang sanes

  • Kangge nyaosi karemenan dhumateng ingkeng kepareng midhangetaken

  • Kangge paring pemanggih utawi pendirian ingkeng mirengaken supados kersoa tumindak ingkeng dipun suwun dening pamedhar pangandikan

Amrih Dados Pranatacara Saged Lumampah Sae
  • Swara

  • Busana (Ageman)

  • Subasita (Trapsila)

  • Basa lan Sastra

Swara
  • Kedaling lesan kedah kagladhi, supados saged langkung cetha medaling suwanten. Pranatacara saha pamedhar sabda kedah saged mapanaken utawi ngginakaken swanten ingkeng awrat, cekapan, utawi inggil trep kaliyan swasana.

  • Pangolahing suwanten, kedah wajar, cetha, teges boten ketawis sanget menawi dipun olah kanthi (hiperbola)

  • Inggih babagan swanten menika, pranatacara saha pamedhar sabda kedah wigatos dhateng swaraning aksara swara (ucapan), langkung-langkung beda-beda mingsad-mingsedipun ing tembung lingga saha tembung andhahan.

  • Wirama (lagu) ugi kedah kagladhi kanthi saestu supados sekeca dipun mirengaken. Kados pundi rindhik rikatipun, mandhap minggahipun, sampun ngantos kesesa, ananing ugi sampun ngantos nglentreh sanget.

  • Galadhi olah swara punika kedah pikantuk kawigatosan ingkeng mirunggan, amargi punika dados satunggiling sarat baku kagem pranatacara saha pamedhar sabda.     


Busana (Ageman)
  • Ajining raga gumantung busana, mila babagan busana punika ugi kedah pun gladhi saengga jejibahan pranatacara saha pamedhar sabda saged kalaksanakaken kanthi sae

  • Anggenipun ngadi busana kedah kajumbuhaken kaliyan keperluanipun wonten ing upacara punapa ingkang badhe dipun ayahi.

  • Jejering  pranatacara saha pamedhar sabda  saged katingal ngrengreng menawi rinengga ing swanten, raga lan busana ingkeng pantes.

  • Pangudining busana saged ngetrapaken kaliyan rupi utawi wernining busana kaliyan kulit, ugi make up, saengga katingal pantes kaliyan papan panggenan , boten nyolok tuwin samadya kemawon


Subasita (trapsila)
  • Trapsila (tata krami) kedah pun gladi ingkeng sae, amargi trapsila ingkeng kirang, saged ngirangi kawibawanipun pranatacara saha pamedhar sabda

  • Solah bawa sampun ngantos kadamel-damel . Langkung sae bilih solah bawanipun prasaja kemawon, anteng, manteb ananging boten kaken (Kaku)

  • Ewah-ewahanipun pasuryan ugi kedah kaudi ingkeng sedaya wau sageda nggambaraken  isining penggalih, ingkeng lajeng jumbuh kaliyan swasana. Kadosta, bilih wonten ing pawiwahan saha pahargyan pasuryan bingar, sumringah lan ramah awit prastawa menika wau ngemu suraos suka, kabagyan, saha kabingahan.

  • Wondene menawi wonten ing sripah, pasuryan kedah boten ketingal bingar, utawi sumringah, amargi punika tamtu boten jumbuh kaliyan swasana saha raos manah kulawarga ingkeng nembe nandhang duhkita utawi duka sungkawa.       


Basa Lan Sastra
  • Basa lan sastra ngawujudaken kabetahan ingkang baku tumrapipun priyantun ingkang nembe ngayahi tugas utawi jejibahan dados pranatacara saha pamedhar sabda

  • Basa ingkang kaginakaken kedah miturut tuntunaning sastra ingkeng leres. Pamilihing tembung, ingkeng  lajeng dipun ronce dados ukara kedah trep, luwes, sae, wusana sekeca kamirengaken ing asanes.

  • Kanthi pangertosan pranatacara saha pamedhar sabda saged ndapuk mocap, tembung, ukara saha wacana kanthi leres tuwun laras.

  • Laras tegesipun pranatacara sahapamedhar sabda saged ngrantam saha mbabar titilaksana trep kaliyan kawontenan saha swasana

  • Leres tegeipun pranatacara saha pamedhar sabda saged ngginakaken basa ingkeng trep kaliyan paramasastranipun.

  • Ingkeng menika pranatacara saha pamedhar sabda saget lumebet ing pawiyatan utawi saged maos piyambak buku-buku ingkang ngemot kawruh paramasastra kasebat.

Supados saged pikantuk kasil pakaryan ingkeng sae,kedah kagungan pathokan-pathokan kangge nindakaken pakaryan pranatacara saha pamedhar sabda punika
  • Ing abagan basa, mugi kaginakaken basa ingkeng trapsila, wijang prasaja ananging gampil katampi dening para tamu (ingkeng midangetaken) sarta sakeca kapiarsa

  • Tanggap ing kawontenan, supados pahargyan saged regeng

  • Mangertosi rantaman-rantaman badhe tumapaking adicara kanthi permati, sarta kedah tanggap ing kawontenan

  • Mangertos asma-asma para paraga ing salebeting pawiwahan kanthi jangkep sak imbuhanipun

  • Tansah sesambetan kaliyan kadang pranata swara, supados nyamektakaken gendhing ingkang jumbuh kalihan lampahing acara

  • Tansah sesambetan kaliyan poranparaning pawiwahan (ketua panitia) supados enggal mengertosi mbok bilih wonten ewah-ewahan adicara

  • Trengginas mutusaken samukawis murih pawiwahan boten ketinggal kisruh

Sikap sarira ingkang kirang mranani
  • Jumeneng kanthi lelambaran suku setunggal

  • Jumeneng kanthi suku sakelengkung rapet

  • Jumeneng kanthu suku sakelangkung mekar

  • Jumeneng kanthi loyo/ boten wonten semangat

  • Jumeneng kirang imbang

  • Jumeneng kanthi lelendhetan papan wicara

  • Ngewah-ewah sarira

  • Jumeneng boten jenjem

  • Jumeneng kaku

  • Jumeneng mboten nggatosaken  papan panggenan

Ewah-ewahan pasuryan ingkang boten mranani
  • Gumujeng ingkang dipun damel-damel

  • Asring mesem

  • Mbesengut

  • Tumungkul

  • gugup

Ewah-ewahan sarira ingkang boten mranani
  • Asring ngebahaken satunggaling perangan sarira

  • Ngebahaken perangan sarira kanthi tidha-tidha

  • Ngebahaken perangan sarira kanthi boten trep kaliyan ingkang dipun ngendikakaken

  • Asring ngukur talingan

  • Nglebetaken asta wonten ing sak clana

  • Asring mirsani cathetan

  • Asring ningali nginggil

  • Boten nggatosaken ingkeng midhangetaken

Sesorah lan pranatacara ugi kedah migatosaken babagan
  • Sora lan botenipun suwanten

  • Iramaning swanten

  • Swasananing suwanten ingkeng laras kaliyan kawontenan

Tanggap wacana kedah kamot perkawis ingkang sampun urut
  • Salam pambuka

  • Purwaka

  • Isi

  • Wigati (kesimpulan)

  • Pangajeng-ajeng

  • Wusana/purna/Akhir/Entek-entekan

Katerangan  Urutaning Tanggap wacana
  • Salam pambuka: inggih punika ngaturaken salam ingkeng sepisan, kadosta, assalamualaikum…wr…wb…salam sejahtera untuk kita semua

  • Purwaka: inggih menika atur matur nuwun dhumateng para tamu undangan saha atur syukur dhumateng Alla Swt, dlsb

  • Isi: inggih menika sedaya perkawis ingkeng dipun wedharaken

  • Wigati: inggih menika inti saking ingkang sampun dipun wedharaken

  • Pangajeng-ajeng: inggih punika pitedah-pitedah saha pangejeng-ajeng ingkang dipun wedharaken dhumateng para ingkang midhangetaken

  • Wusana: inggih punika, atur panuwun saha nyuwun pangapunten bilih wonten kekirangan saha kalepatan anggenipun ngaturaken tanggap wacana.          

Minggu, 23 Oktober 2016

Taman Sari


TAMANSARI

 GUMELAR INGKANG..
 SEKAR.. SEKAR..
 NGAMBAR ARUM..
NGEBEKI TAMAN SARI..

AMAMET PRONO SATUHU..
KARYO LEJARING NDRIYO..
PEKSI NGOCEH..
KUMBANG NGAMBRENG..
NGENG-NGENG NIMBRUNG..

SWASONO..
ENDAH MULYO..
LIR TAMANING..
PRO HAPSARI...


Sabtu, 21 November 2015

UKARA LAMBA lan CAMBORAN


UKARA LAMBA LAN UKARA CAMBORAN

Kapirit saka andharan kang winengku ana ing sajroning ukara, ukara bisa kabedakake dadi loro yaiku: ukara lamba (kalimat tunggal) lan ukara camboran (kalimat majemuk).
Ukara Lamba
Ukara lamba yaiku ukara kang medharake gagasan (ciptaning ati) mung sae bab utawa dianggep mung sebab. Ukara iki saora-orane dumadi saka jejer lan wasesa.
Tuladha:
-          Sumini asah-asuh
-          Adhiku maca layang kabar Suara Merdeka
-          Tini lagi ndolani adhine ana ing ngarepan
-          Yulianta sinau matematika lan basa Indonesia
Ukara Camboran (Rangkep)
1.      Ukara Camboran yaiku ukara kang isi andharan rangkep, dumadi saka manunggale ukara loro utawa luwih; ukara siji lan sijine madeg dhewe-dhewe sarta isining ukara mau ana gandheng cenenge. Tuladha:
-          Bapak maos koran, ibu dondom dene adhiku dolanan ing latar.
-          Aku sekolah ana ing SMP, kangmasku SMA.
-          Bapak lan ibune pinter nanging putrane bodho-bodho.
2.      Ukara Camboran kaperang dadi telu, yaiku:
a.       Ukara camboran sadrajat (kalimat majemuk setara)
Ukara camboran sadrajat yaiku ukara kang dumadi saka lamba loro utawa luwih, kang siji-sijine ukara mau isih madeg dhewe-dhewe sarta surasaning ukara-ukara mau ana gandheng cenenge.
Manunggale ukara-ukara mau sarana dijejerake: dene manut panjejere:
1)      Sarana tembung pangiket kang samurwat: lan, karo, sarta dene.
Tuladha:
-          Ratman ditampa ana ing Fakultas Hukum dene Tarna munggah kelas loro SPG.
-          Pak Mantri iku wong kang luhur bebudene lan maneh enthengan tetulung marang liyan.
2)      Sarana tembung pangiket kang mratelakake kosok balen:
Tuladha:
-          Sinun anggone sinau mempeng banget, ewa semono bijine tansah elek banget.
-          Pak Suta iku wong kang resikan banget nanging putra-putrane crobo banget.
3)      Sarana tembung pangiket kang mratelakake sebab musabab:
Tuladha:
-          Yen kowe kepengin bijine apik, kudu sregep sinau.
-          Sikilku kesleo mulane aku banjur ora mlebu sekolah.
b.      Ukara camboran raketan (kalimat majemuk rapatan)
Ukara camboran raketan yaiku ukara camboran kang salah siji peranganing ukara kang padha mung dikandhakake sepisan, mula ukara camboran raketan kena kabedakake dadi:
1)      Raketan jejer
Tuladha:
-          Tini anggone adus mruput banget, banjur dandan terus mangan nuli mangkat sekolah.
2)      Raketan wasesa
Tuladha:
-          Ibu ngresiki paturone, putrane sing mbarep jogane, adhine kamar tamu.
3)      Raketan lesan
Tuladha:
-          Bapak nulis layang ulem, aku sing ngamplopi, dene Pak Amat sing nyaosake menyang mitra karuh.
4)      Raketan katrangan
Tuladha:
-          Anggone tindak menyang Jakarta bapak nitih sepur, ibu nitih bis, Bapak Bupati nitih palwa gegana.
c.       Ukara camboran sungsun (kalimat majemuk bertingkat)
Ukara camboran sungsun yaiku ukara kang salah siji saka perangane awujud ukara; dadi mbokmenawa jejere sing awujud ukara, mbokmenawa wasesane, lesane utawa katrangane. Ukara sing ngganti salah siji saka peranganing ukara mau diarani gatra. Mula ana gatra jejer, gatra wasesa, gatra lesan, lan gatra katrangan.
1)      Gatra jejer yaiku ukara kang dadi gantine jejer ing ukara baku.
Tuladha:
-          Papan sing kanggo nglairake aku ana ing Surabaya. ... omahku ana ing Surabaya.
2)      Gatra wasesa yaiku ukara kang dadi gantine wasesa ing ukara baku.
Tuladha:
-          Bapak Lurah ing desa Sidamulya. ... Bapakne priyayi kang dadi pinituwane ing desa Sidamulya.
3)      Gatra lesan yaiku ukara kang dadi gantine lesan ing ukara baku.
Tuladha:
-          Pegaweane sing baku makani pitik. ... pagaweane sing baku makani kewan sing bisa nulungi uripe.
4)      Gatra katrangan yaiku ukara kang dadi gantine katrangan ukara baku.
Tuladha:
-          Kangmasku dadi dhokter ing Jakarta. ... Kangmasku dadi dhokter ing papan sng rame dhewe sa Indonesia.

TEMBUNG LINGGA lan ANDHAHAN


TEMBUNG LINGGA lan TEMBUNG ANDHAHAN

1.        Tembung Lingga (Kata Dasar)

Tembung lingga yaiku tembung kang durung owah saka asale, kang durung oleh imbuhan apa – apa, utawa tembung kang isih wungkul, isih wantah utawa isih asli. Tembung lingga isoh digolongake wujud bebas (bentuk bebas). Tembung lingga ana kang dumadi saka sakwanda, rong wanda, utawa telung wanda (suku kata).

Tuladha :

-          Turu
-          Tangis
-          Pari
-          Pangan
-          Mustaka
-          Tulis
-          Laku
-          Caping

2.         Tembung Andhahan (Kata jadian)

Tembung andhahan yaiku tembung kang owah saka asale. Tembung andhahan dumadi saka tembung lingga kang oleh imbuhan utawa tembung lingga kang wis dirimbag. Owah – owahan iku bisa awujud :
-          Wuwuhan (imbuhan)
-          Ngrangkep tembung (kata ulang)
-          Nyambor tem bung (kata majemuk)
Salah sawijini cara ndhapuk tembung andhahan iku kanthi menehi wuwuhan, wuwuhan iku ana telu yaiku : ater - ater (awalan),seselan (sisipan),lan panambang.
a.      Ater - Ater
Tembung andhahan amarga oleh ater – ater umpamane :
Nyilih : ny- + silih
Mlaku : m- + laku
Diwaca : di- + waca
Kesandhung : ke- + sandhung
Dakjupuk : dak- + jupuk
b.      Seselan
Tembung andhahan amarga seselan umpamane :
Gumuyu : um + guyu
Tinulis : in + tulis
Kerelip : er + kelip
c.       Panambang
Tembung andhahan amarga oleh panambang umpamane :
Telatan : telat + -an
Awake : awak + -e
Bukuku : buku + -ku
Tulisen : tulis + -en
d.      Wuwuhan Gaabung
Tembung andhahan amarga oleh wuwuhan gabung umpamane :
Digawakake : di- + gawa -ake
Njupaki : n- + jupuk -i
Nilisaka : n- -ake

TEMBUNG ENTAR


Tembung Éntar yaiku tembung kang tegesé ora kaya makna saluguné (kata kiasan).Utawa tembung kang ora kena ditegesi sawantahe baé sinebut uga ing basa Indonesia tembang silihan (kiasan). Ing basa walandané yaiku Figuurlijke betekenis

Tuladhané:
A
01. abang kupingé = nêsu bangêt
02. (ng)abangké kuping = gawé nêsu
03. abang abang lambé = ora têmênan, mung lêlamisan
04. abang rainê = nandhang isin (wirang)
05. adol ayu = ngêndêlake ayuné
06. adol bagús = ngêndêlaké bagusé
07. adol gawé = ngatonake pênggawéyané
08. adol kringêt = nyambut gawé
09. adol kwanèn = ngêndêlake kwanèné
10. adol krungon = golèk golèk warta/kabar
11. adol séndhé = adol barang mênyang gadhèn
12. adol umbag/umuk = akèh omongé, ning ora ana nyatané
13. adus getíh = tatuné nêmên bangêt
14. adus kringêt = nyambut gawé, abot bangêt
15. adus luh = nêmên anggoné nangís
16. akèh sandhungané = akèh alangané
17. ålå jênêngé = kurang dipêrcåyå
18. ålå kandhutané = ålå wataké
19. ålå tembungé = têmbungé kasar/saru
20. alus tembungé = kêpénak dirungokaké
21. åmbå jangkahé = bisa ikhtiyar mrana-mrana
22. apus kråmå = dibujuki/diapusi cara alus
23. asor budiné = bêbudèné ålå
24. asor yudané = kalah
25. ati dhóndhóng = atiné ålå
26. atiné ånå wuluné = atine ålå/dêngki

B
01. (m)balang liríng = nglirik mripat
02. bau suku = abdi/batur
03. bau têngên = wong kang dipercåyå
04. bêning atine = sumèh
05. (m)buang sangkal = ngilangi/mbuang apês
06. (m)bukak wadi = ngandhakaké wêwadiné
07. (m)buang tilas = nutupi tumindaké sing ålå

C
01. cagak lèk = camilan supaya bêtah mêlèk
02. cagak urip = kanggo nyukupi kêbutuhan uripé
03. cancut taliwåndå = tandang gawé
04. cangkêm gatêl = sênêng ngrasani/nggunêm
05. cêdhak umuré = gêlis mati
06. cêpak jodhone = gêlis olèh jodho
07. cêpak rêjêkiné = gampang olèh rêjêki
08. cilik atiné = kuwatir/wêdi
09. cupêt atiné = gampang nêsu
10. cupêt budiné = ora bisa nggayúh kautaman
11. cupêt jangkahé = ora biså golèk sarånå
12. cupêt nalaré = ora biså mikirake wêrna-wêrnå
13. cupêt pangandêlé = ora percåyå

D
01. dadi gawé = ngrépotaké
02. dåwå-dåwå ujå = perkårå kang ora uwís uwís
03. dåwå tangane = sênêng nyólóng jupúk
04. (n)dhêdhêr kautaman = nandur kêbêcikan
05. dhuwúr atiné = gumêdhé
06. dhuwúr pangkaté = dadi wóng pangkat/panguwasané

E
01. êmpuk rêmbugé = gunêmé énak dirungokaké
02. êntèk atiné = kêwêdèn/kuwatir bangêt
03. ènthèng sanggané = ora rêkåså
04. ènthèng tangané = sênêng tandang gawé

G
01. (ng)gadho ati = gawé susah ati
02. gantung kêpuh = sandhangané ora tau ganti
03. (ng)gantung untu = sêlak kêpingin mangan
04. gêdhé atinée = tatag; ora kuwatir
05. gêdhé êndasé = sómbóng (kêmlungkung)
06. gêdhé ómónge = umúk ora ånå nyatané
07. gêdhée tékadé = ora gampang pasrah
08. (ng)gêdhèkaké pulúk = ora ånå prihatiné
09. (ng)gêgêm tangan = kêsèd nyambut gawé
10. gilig rêmbugé = rêmbugane pasti/mêsti
11. gilig tekadé = tékadé ora bakal mundúr
12. (ng)gilud kawrúh = golèk ilmu kanthi mêmpêng
13. golèk slamêt = ati-ati supaya, ora cilåkå
14. golèk uríp = nyambut gawé nggo nyukupi butuhé

I
01. idu gêni = omongan tansah kêlakon
02. ilat mati = ora bisa ngrasakaké
03. ilang klilipé = ilang mungsuhé

J
01. jåkålårå = rikålå nóm-é rêkåså
02. jêmbar dhadhané = sugíh pangapurå; sabar bangêt
03. jêmbar kawruhé = akèh ngilmuné
04. jêmbar kuburé = mlêbu swarga
05. jêmbar polatané = sumringah
06. jêmbar sêgarané = sugih pangapura; sabar
07. jêro kawruhé = akèh ngilmuné; pintêr

K
01. kådålu warså = kasèp; wis kliwat
02. kandel kulité = digdåyå; sêkti
03. kandel kupingé = ora nggugu pitutúr
04. kaku atiné = tansah ora sarujuk/sulåyå
05. kasar têmbungé = têmbung saru
06. katon dhadhané = wani adu arêp
07. kêgugah atiné = sadar/élíng
08 kêlèpètan ålå = katut ålå
09. kêmbang lambé = tansah digunêm kêbêcikané
10. kakèhan tangan = kakèhan sing nyandhak
11. kêmbang uríp = lêlakone wong urip wêrna-wêrna
12. kêna tinênga-tênga = kêna disambati
13. kêncêng karêpé = kêkarêpane kudu kêturutan
14. kêncêng tékadé = tékadé ora bakal mundúr
15. kulak wartå = golèk

Aksara Jawa

FILOSOFI AKSARA JAWA
MAKNA HANACARAKA
•Ha-Na-Ca-Ra-Ka berarti ada ” utusan ” yakni utusan hidup, berupa nafas yang berkewajiban menyatukan jiwa dengan jasat manusia. Maksudnya ada yang mempercayakan, ada yang dipercaya dan ada yang dipercaya untuk bekerja. Ketiga unsur itu adalah Tuhan, manusia dan kewajiban manusia ( sebagai ciptaan).
• Da-Ta-Sa-Wa-La berarti manusia setelah diciptakan sampai dengan data ” saatnya ( dipanggil ) ” tidak boleh sawala ” mengelak ” manusia ( dengan segala atributnya ) harus bersedia melaksanakan, menerima dan menjalankan kehendak Tuhan.
• Pa-Dha-Ja-Ya-Nya berarti menyatunya zat pemberi hidup ( Ilahi) dengan yang diberi hidup ( makhluk ). Maksdunya padha ” sama ” atau sesuai, jumbuh, cocok ” tunggal batin yang tercermin dalam perbuatan berdasarkan keluhuran dan keutamaan. Jaya itu ” menang, unggul ” sungguh-sungguh dan bukan menang-menangan ” sekedar menang ” atau menang tidak sportif.
• Ma-Ga-Ba-Tha-Nga berarti menerima segala yang diperintahkan dan yang dilarang oleh Tuhan Yang Maha Kuasa. Maksudnya manusia harus pasrah, sumarah pada garis kodrat, meskipun manusia diberi hak untuk mewiradat, berusaha untuk menanggulanginya.

Makna Huruf HANACARAKA
Ha Hana hurip wening suci – adanya hidup adalah kehendak dari yang Maha Suci
Na Nur candra, gaib candra, warsitaning candara – pengharapan manusia hanya selalu ke sinar Illahi
Ca Cipta wening, cipta mandulu, cipta dadi – arah dan tujuan pada Yang Maha Tunggal
Ra Rasaingsun handulusih – rasa cinta sejati muncul dari cinta kasih nurani
Ka Karsaningsun memayuhayuning bawana – hasrat diarahkan untuk kesajeteraan alam
Da Dumadining dzat kang tanpa winangenan – menerima hidup apa adanya
Ta Tatas, tutus, titis, titi lan wibawa – mendasar, totalitas, satu visi, ketelitian dalam memandang hidup
Sa Sifat ingsun handulu sifatullah – membentuk kasih sayang seperti kasih Tuhan
Wa Wujud hana tan kena kinira – ilmu manusia hanya terbatas namun implikasinya bisa tanpa batas
La Lir handaya paseban jati – mengalirkan hidup semata pada tuntunan Illahi
Pa Papan kang tanpa kiblat – Hakekat Allah yang ada disegala arah
Dha Dhuwur wekasane endek wiwitane – Untuk bisa diatas tentu dimulai dari dasar
Ja Jumbuhing kawula lan Gusti – Selalu berusaha menyatu memahami kehendak-Nya
Ya Yakin marang samubarang tumindak kang dumadi – yakin atas titah/kodrat Illahi
Nya Nyata tanpa mata, ngerti tanpa diuruki – memahami kodrat kehidupan
Ma Madep mantep manembah mring Ilahi – yakin/mantap dalam menyembah Ilahi
Ga Guru sejati sing muruki – belajar pada guru nurani
Ba Bayu sejati kang andalani – menyelaraskan diri pada gerak alam
Tha Tukul saka niat – sesuatu harus dimulai dan tumbuh dari niatan
Nga Ngracut busananing manungso – melepaskan egoisme pribadi manusia

Dalam kisah AJISAKA
ha na ca ra ka Dikisahkanlah tentang dua orang abdi yang setia
da ta sa wa la Keduanya terlibat perselisihan dan akhirnya berkelahi
pa da ja ya nya Mereka sama-sama kuat dan tangguh
ma ga ba tha nga Akhirnya kedua abdi itu pun tewas bersama
Aksara Jawa ha-na-ca-ra- ka mewakili spiritualitas orang Jawa yang terdalam: yaitu kerinduannya akan harmoni dan ketakutannya akan segala sesuatu yang dapat memecah-belah harmoni. Konon aksara Jawa ini diciptakan oleh Ajisaka untuk mengenang kedua abdinya yang setia.Dikisahkan Ajisaka hendak pergi mengembara, dan ia berpesan pada seorang abdinya yang setia agar menjaga keris pusakanya dan mewanti-wanti: janganlah memberikan keris itu pada orang lain, kecuali dirinya sendiri: Ajisaka. Setelah sekian lama mengembara, di negeri perantauan, Ajisaka teringat akan pusaka yang ia tinggalkan di tanah kelahirannya. Maka ia pun mengutus seorang abdinya yang lain, yang juga setia, agar dia pulang dan mengambil keris pusaka itu di tanah leluhur. Kepada abdi yang setia ini dia mewanti-wanti: jangan sekali-kali kembali ke hadapannya kecuali membawa keris pusakanya. Ironisnya, kedua abdi yang sama-sama setia dan militan itu, akhirnya harus berkelahi dan tewas bersama: hanya karena tidak ada dialog di antara mereka. Bukankah sebenarnya keduanya mengemban misi yang sama: yaitu memegang teguh amanat junjungannya? Dan lebih ironis lagi, kisah tragis tentang dua abdi yang setia ini selalu berulang dari jaman ke jaman, bahkan dari generasi ke generasi.

Jumat, 04 September 2015



PARIKAN

  • Tegese Parikan
Parikan yaiku unen – unen kang dumadi saka rong ukara. Ukara sepisanan kanggo narik kawigaten, lan ukara kapindho minangka isi.
Parikan iku kaya pantun nanging mung rong larik, parikan migunakake purwakanthi guru swara.
Paugeran utawa pathokane parikan
Cacahing wanda kapisan, kudu padha karo ukara kapindho.
Ukara sing ngarep kanggo bebuka dene ukara sabanjure minangka isi, wos.
Tibaning ukara kang kapisan kudu padha karo ukara sing kapindho.
Parikan bisa dumadi saka rong gatra utawa patang gatra.
  • Tuladha parikan
Parikan (4 wanda + 4 wanda) x 2
a. Pitik blorok, manak siji. Jare kapok, malah ndadi
b. Wajik klithik, gula Jawa. Luwih becik, sing  prasaja.
c. Nyangking ember, kiwa tengen. Lungguh      jejer, tamba kangen.
d. Plesir sore, dina ahad. Naksir kowe, kakeyan ragat.
e. Plesir sore, dina minggu. Naksir kowe ora kewetu.

Parikan (4 wanda + 6 wanda) x 2
Bisa nggender, ora bisa ndemung. Bisa jejer, ora bisa nembung.
Bisa nggambang, ora bisa nyuling. Bisa nyawang, ora bisa nyandhing.
Manuk emprit, menclok godhong tebu. Dadi murid, sing sregep sinau.

Parikan (3 wanda + 5 wanda) x 2
Bayeme, wis kuning – kuning. Ayeme, yen wis nyandhing.
Timune, diiris – iris. Gumune, ora uwis – uwis.
Sirahe, dianguk –  anguk. senenge, yen wis kepethuk.

Parikan (4 wanda + 8 wanda) x 2
Klapa sawit, wite dhuwur wohe alit. Isih murid aja seneng keceh dhuwit.
Kembang menur, sinebar den awur – awur. Yen wis makmur, aja lali mring sedulur.
Rujak dhondhong, pantes den wadhahi lodhong. Yen wis condhong, tindakena gotong royong.
Tawon madu, ngisep sari kembang jambu.  Aja nesu, yen ditudhuhna luputmu.

Parikan (8 wanda + 8 wanda) x 2
.Gawe cao nangka sabrang, kurang sirup luwih banyu. Aja awatak gumampang, den sengkud nggregut  sinau.
Jangan kacang winor kara, kaduk uyah kurang gula. Piwelingku mring pra siswa, aja wedi ing rekasa.
kayu urip ora ngepang, ijo-ijo godhong jati. Uwong urip ora gampang, mula padha ngati-ati

Parikan padinan
Kece, ora enak. Melu kowe ora kepenak
Ngetan, bali ngulon. Tuwas edan, ora klakon.
Peyek diremet – remet. Ngenyek, aja banget – banget.
Pitik walik, jambu wulung. Dilirik, wadul mring kakung
Pitik walik saba kebon. Ketoke cilik jebul babon.
Manuk emprit nucuk pari, dadi murid bukune keri.

Rabu, 17 September 2014

UNSUR SENI RUPA

UNSUR-UNSUR SENI RUPA

Membahas dan mengapresiasi sebuah karya seni atau seni rupa tak lepas dari dua hal penting, yaitu unsur seni rupa dan prinsip dasar seni rupa. Dalam uraian berikut akan disajikan secara singkat apa itu unsur-unsur seni rupa dan prinsip dasar seni rupa.
Unsur-unsur Seni Rupa
Seni rupa dibangun oleh sejumlah unsure yang membentuk kesatuan yang padu sehingga karyanya dapat dinikmati secara utuh.
Unsur-unsur dasar karya seni rupa adalah unsur-unsur yang digunakan untuk mewujudkan sebuah karya seni rupa. Unsur-unsur ini diantaranya antara lain adalah titik, garis, bidang, bentuk, ruang, warna, tekstur, dan gelap terang.
1).   Titik
Titik adalah unsur seni rupa yang paling dasar. Titik dapat melahirkan suatu wujud dari ide-ide atau gagasan yang kemudian akan melahirkan garis, bentuk, atau bidang. Teknik lukisan yang menggunakan kombinasi berbagai variasi ukuran dan warna titik dikenal dengan sebutan Pointilisme.
2).   Garis
Menurut jenisnya, garis dapat dibedakan menjadi garis lurus, lengkung, panjang, pendek, horizontal, vertikal, diagonal, berombak, putus-putus, patah-patah, spiral dan Iain-Iain. Kesan yang ditimbulkan dari macam-macam garis dapat berbeda-beda, misalnya garis lurus berkesan tegak dan keras, garis lengkung berkesan lembut dan lentur, garis patah-patah berkesan kaku, dan garis spiral berkesan lentur.
Garis dapat juga memberikan kesan watak tertentu sehingga dapat digunakan sebagai perlambangan, seperti:
-       Garis tegak melambangkan keagungan, kestabilan;
-       Garis miring mengingatkan pada kegoncangan, tidak stabil, gerak;
-       Garis tegas, kuat, terpatah-patah mengesankan kekuatan;
-       Garis halus, melengkung-lengkung berirama mengesankan kelembutan, kewanitaan.
Sedangkan menurut wujudnya garis dapat dibedakan menjadi:
-       Garis nyata, merupakan garis yang dihasilkan dari coretan atau goresan lengkung.
-      Garis semu, merupakan garis yang muncul karena adanya kesan balans pada bidang, warna atau ruang

3).   Bidang
Bidang merupakan pengembangan garis yang membatasi suatu bentuk sehingga membentuk bidang yang melingkupi dari beberapa sisi. Bidang mempunyai sisi panjang dan lebar, serta memiliki ukuran.

4).   Bentuk
Bentuk juga dapat dikelompokkan menjadi dua macam, yaitu:
a.    Bentuk geometris
Bentuk geometris merupakan bentuk yang terdapat pada ilmu ukur meliputi:
-       Bentuk kubistis, contohnya kubus dan balok.
-       Bentuk silindris, contohnya tabung, kerucut, dan bola.
b.  Bentuk nongeometris
     Bentuk nongeometris berupa bentuk yang meniru bentuk alam, misalnya manusia, tumbuhan,            dan hewan.

5).   Ruang
Ruang dapat digolongkan menjadi dua, yaitu: Ruang dalam bentuk nyata, misalnya ruangan pada kamar, ruangan pada patung. Ruang dalam bentuk khayalan (ilusi), misalnya ruangan yang terkesan dari sebuah lukisan.

6).   Warna
Kesan yang timbul oleh pantulan cahaya pada mata disebut warna. Warna dapat dikelompokkan menjadi tiga, yaitu:
Warna pokok atau primer, yaitu warna yang tidak berasal dari warna apapun, meliputi warna merah, kuning, dan biru.

Warna sekunder merupakan campuran dari warna primer.
Contoh:
·         merah + kuning : jingga
·         biru + kuning     : hijau
·         merah + biru      : ungu


Warna tertier merupakan hasil campuran antara warna primer dan warna sekunder.
Contoh:
·         kuning + hijau    : kuning kehijau-hijauan
·         biru + ungu        : ungu kebiruan
·         jingga + merah   : jingga kemerahan
Selain jenis-jenis warna di atas terdapat pula warna netral, yaitu warna putih dan hitam.
7).   Tekstur
Tekstur adalah sifat dan keadaan suatu permukaan bidang atau permukaan benda pada sebuah karya seni rupa. Setiap benda mempunyai sifat permukaan yang berbeda. Tekstur dibedakan menjadi tekstur nyata dan tekstur semu. Tekstur nyata adalah nilai raba yang sama antara penglihatan dan rabaan. Sedangkan tekstur semu adalah kesan yang berbeda antara penglihatan dan perabaan.

8).   Gelap Terang

Suatu objek bisa memiliki intensitas cahaya yang berbeda pada setiap bagiannya. Demikian pula pada karya seni rupa. Seperti lukisan pemandangan alam. Adanya perbedaan intensitas cahaya akan menimbulkan kesan mendalam.